Στρατιωτικές παρελάσεις φόβου και όχι εορτασμού

             Κανένα κράτος του κόσμου δεν μπορεί να ανταγωνισθεί τη Βόρεια Κορέα στις στρατιωτικές παρελάσεις.         

.FRANZ-STEFAN GADY* / THE NEW YORK TIMES

 25.03.2015 

Στα χρόνια μου ως δόκιμος αξιωματικός του αυστριακού στρατού συμμετείχα σε πολλές παρελάσεις. Βαδίζοντας υπό τους ήχους του εμβατηρίου Ραντέτσκι του Γιόχαν Στράους, κάτω από την επιβλητική σκιά του Ανακτόρου Εγκενμπεργκ στο Γκρατς, θυμάμαι τα αυθόρμητα χειροκροτήματα του πλήθους και τη φευγαλέα εικόνα του θείου μου Βίνφριντ και της θείας μου Βάλτραουντ, ανάμεσά τους. Για λίγες στιγμές, είχα ξεχάσει τις ιαχές των εκπαιδευτών μας και τις ατελείωτες ώρες της πρόβας μέσα στον χειμώνα.

Τη στιγμή που οι στρατιωτικές παρελάσεις τείνουν να εκλείψουν στη Δύση, στην Ασία συνεχίζουν να αποτελούν δημοφιλή μέθοδο επίδειξης ισχύος. Φέτος, στρατιωτικά αποσπάσματα και οπλικά συστήματα παρήλασαν στις λεωφόρους της Ινδίας, του Πακιστάν, της Βόρειας Κορέας και της Κίνας, καθώς και στη Ρωσία.


Παρά το εντυπωσιακό θέαμα που προσφέρουν, όμως, οι παρελάσεις αυτές αποτελούν στιγμές μιλιταρισμού, που σε όλη την ανθρώπινη ιστορία προετοίμαζαν τους πολίτες για πόλεμο. Οι παρελάσεις συνδαυλίζουν έτσι το εύφλεκτο μείγμα μιλιταρισμού και εθνικής ανασφάλειας, διαιωνίζοντας τον αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο της φονικής αντιπαράθεσης μεταξύ κρατών.

Τη στρατιωτική παρέλαση στο Νέο Δελχί τον Ιανουάριο, την οποία παρακολούθησε ως επίσης προσκεκλημένος ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και η σύζυγός του, Μισέλ, ακολούθησε εκείνη στο γειτονικό -αλλά εχθρικό- Ισλαμαμπάντ, με τις πακιστανικές ένοπλες δυνάμεις να επιδεικνύουν τους πυραύλους μέσου βεληνεκούς, ικανούς να μεταφέρουν πυρηνικές κεφαλές με στόχο τις ινδικές μεγαλουπόλεις.

Η ευρωπαϊκή επιρροή είναι πασίδηλη στις ασιατικές παρελάσεις και ειδικότερα στο βήμα των στρατιωτών, έκδοχο του πρωσικού βήματος της χήνας (Stechschritt). Για τον βηματισμό αυτό, ο Τζορτζ Οργουελ έλεγε: «Πρόκειται για ένα από τα απεχθέστερα θεάματα στον κόσμο. Μία δήλωση ωμής ισχύος, που υποδηλώνει την εικόνα μιας μπότας να προσγειώνεται σε ανθρώπινο πρόσωπο».

Η Ρωσία δεν χρειάζεται υπενθύμιση για το κόστος του βήματος της χήνας. Τον Μάιο, η Κόκκινη Πλατεία θα γεμίσει, θυμίζοντας στους Ρώσους την 70ή επέτειο της λήξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, του πιο καταστροφικού πολέμου στην ιστορία της χώρας. Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος Πούτιν εκμεταλλεύεται τους εορτασμούς αυτούς, για να τροφοδοτήσει την αντιδραστική νοσταλγία των πολιτών της χώρας του για τη στρατιωτική ισχύ της ΕΣΣΔ.

Οι στρατιωτικές παρελάσεις βοηθούν επίσης στη διαφήμιση των αμυντικών δαπανών. Στην Κίνα, για παράδειγμα, όπου οι δαπάνες αυτές αποτελούν κρατικό μυστικό, οι παρελάσεις χρησιμεύουν στο να υπενθυμίσουν στους πολίτες πού πηγαίνουν τα χρήματά τους.

Οσοι έχουν συμμετάσχει σε παρέλαση ομολογούν ότι το συγχρονισμένο βάδισμα υπό τους ήχους εμβατηρίων αποτελεί εμψυχωτική εμπειρία και δημιουργεί ιδιότυπο δεσμό υπερηφάνειας μεταξύ του στρατιώτη και των θεατών.

Οι στρατιώτες δεν έχουν δικαίωμα να μετακινούν τα κεφάλια τους, εκτός από τη στιγμή του δραματικού προστάγματος: «κεφαλή δεξιά», όταν τα μάτια του τμήματος στρέφονται προς την κατεύθυνση του προεδρεύοντος. Η περιφερειακή αυτή τύφλωση επηρεάζει στρατιώτες και θεατές, δημιουργώντας αυτό που ο Αμερικανός φιλόσοφος Χάρολντ Ρόζενμπεργκ αποκάλεσε «ένα κοπάδι ανεξάρτητων πνευμάτων».

* Ο αρθρογράφος είναι διευθυντής του περιοδικού «The Diplomat»

kathimerini.gr