Οι συνέπειες από τον ακρωτηριασμό του υπουργείου Δικαιοσύνης

ΕΦ.ΣΥΝ./Βασίλης Μαθιουδάκης

.
Αντα Ψαρρά

Η μεταφορά περίπου των μισών αρμοδιοτήτων του στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη δημιουργεί προβλήματα στη διοίκηση και στον έλεγχο των φυλακών, αφήνει στον αέρα το ζήτημα των μεταγωγών, προκαλεί δυσλειτουργίες στη χρηματοδότηση δικαστικών κτιρίων και σωφρονιστικών καταστημάτων, ενώ απουσιάζει πλήρως η μέριμνα για την επανένταξη των κρατουμένων.

Μπορεί μεν, μετά την κυβερνητική γκάφα και το αλαλούμ ενός νομοσχεδίου-κουρελού, να απέσυρε προσωρινά το Μαξίμου τις διατάξεις που αφορούν τη διάλυση του υπουργείου Δικαιοσύνης για τα... μάτια του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, όμως σήμερα θα τις ξαναδούμε με τη μορφή τροπολογίας η οποία θα ψηφιστεί κατεπειγόντως!

Σε επιστολή της προς τον πρόεδρο της Βουλής, η τέως υπουργός Προ.Πο., Ολγα Γεροβασίλη, εξηγεί τους λόγους διαμαρτυρίας της αξιωματικής αντιπολίτευσης για ακόμα ένα μεταμεσονύκτιο νομοσχέδιο με κατεπείγοντα χαρακτήρα, χωρίς να έχει προηγηθεί διάσκεψη των προέδρων της Βουλής για τη διαδικασία. «Η κυβέρνηση κατέθεσε νομοσχέδιο χθες (σ.σ. προχθές) αργά το βράδυ, με την επιτροπή να το συζητά σήμερα (σ.σ. χθες) στις 10.00. Είχε αναφερθεί ότι θα έρθει ένα νομοσχέδιο για τις εξετάσεις των υποψήφιων οδηγών. Τελικά, ήρθε ένα πολυνομοσχέδιο με ρυθμίσεις που αφορούν οκτώ υπουργεία, και μάλιστα χωρίς υπογραφή του υπουργού Δικαιοσύνης, ενώ έχει διατάξεις του υπουργείου του, καταστρατηγώντας έτσι κάθε κανονισμό [...]».

«Πανταχού παρών» ο Μιχ. Χρυσοχοΐδης, «Απών» ο Κ. Τσιάρας

Αρχικά θα πρέπει να τονιστεί ότι η κυβέρνηση προσπαθεί με τις διατάξεις που αφορούν τα δύο «συμβεβλημένα» υπουργεία, έστω και εκ των υστέρων, να μαζέψει το χάος με μια άτακτη οπισθοχώρηση, όμως φαίνεται ότι ακόμα και με τις διορθώσεις το χάος παραμένει μετά τη μεταφορά στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη των μισών και πλέον αρμοδιοτήτων του υπουργείου Δικαιοσύνης. Υπάρχουν μεγάλοι τομείς που βρίσκονται σε πλήρες αδιέξοδο με το χάος που δημιούργησε το Προεδρικό Διάταγμα 81/2019 την επομένη της συγκρότησης της κυβέρνησης.

Ευρωπαϊκή πρωτοτυπία

Η «Εφ.Συν.» εγκαίρως είχε διατυπώσει τα εύλογα ερωτήματα που προέκυπταν από τη μεταφορά της αντεγκληματικής πολιτικής στο υπουργείο Προ.Πο., πέρα από το γεγονός ότι μόνο η χώρα μας σε ολόκληρη την Ευρώπη αποφάσισε ότι τα σωφρονιστικά ιδρύματα... μετάγονται στα χέρια της αστυνομίας (10/7/2019). Οι πρώτες σφοδρές αντιδράσεις είχαν διατυπωθεί από την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής, που σε απόλυτη δυσαρμονία με το ευαίσθητο έργο τους μεταφέρθηκαν μαζί με τα ανήλικα του Βόλου και της Κορίνθου στο «φιλόξενο» υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Ανάλογες ήταν και οι αντιδράσεις των ιατροδικαστών, που είναι ένα ξεχωριστό σώμα το οποίο πάντα -και λόγω αντικειμένου- υπαγόταν ως υπηρεσία στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Τις αντιδράσεις αυτές υποτίθεται ότι αποτρέπει η διάταξη/τροπολογία που επαναφέρει στο υπουργείο Δικαιοσύνης όχι τα δύο ιδρύματα ανηλίκων αλλά μόνο την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων και τους ιατροδικαστές. Τώρα, το ποιος συνολικά θα εποπτεύει ποιες υπηρεσίες παραμένει ακόμα κενό γράμμα, για την ακρίβεια κενό διοίκησης. Το σχετικό τμήμα που επόπτευε αυτές τις υπηρεσίες, δηλαδή η Γ.Γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής, ανήκει πλέον στο Προ.Πο.

Ενας βασικός τομέας που οδηγείται σε πλήρη δυσλειτουργία είναι το Ταμείο Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων (ΤΑΧΔΙΚ), το οποίο είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου εποπτευόμενο από τον υπουργό Δικαιοσύνης. Το Ταμείο αυτό ιδρύθηκε με το νομοθετικό διάταγμα 1017/1971 «Περί συστάσεως Ταμείου Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων» και με σκοπό την κάλυψη των αναγκών στέγασης και εξοπλισμού των δικαστικών κτιρίων, σωφρονιστικών και αναμορφωτικών καταστημάτων.

Τα δικαστικά κτίρια

Ηταν δεδομένο ότι μια αλλαγή στο συγκεκριμένο αυτό Ταμείο -που, σημειωτέον, λειτουργεί με ίδιους πόρους (δικαστικά παράβολα, ποσά από εξαγορές χρηματικών ποινών, συμβολαιογραφικά παράβολα)- μπορούσε να γίνει με νόμο και όχι φυσικά με Π.Δ. Μετά τη συρρίκνωση όμως του υπουργείου Δικαιοσύνης και την «κατεπείγουσα» τροπολογία, το εποπτευόμενο από το υπουργείο Δικαιοσύνης ΤΑΧΔΙΚ τώρα θα συνεποπτεύεται από δύο υπουργεία.

Αν δηλαδή δεν αρέσει στον υπουργό Προ.Πο., π.χ., το Εφετείο Κοζάνης, δεν θα χρηματοδοτείται από το Ταμείο, μια και ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης θα έχει λόγο καθοριστικό και στις υποδομές της Δικαιοσύνης. Με δύο λόγια, σύντομα θα αποδειχτεί ότι στο επίπεδο των διοικητικών και οικονομικών θεμάτων θα δημιουργηθεί πλήρες αδιέξοδο.

Ο δεύτερος και πολύ πιο κρίσιμος τομέας, που αφορά τις φυλακές, είναι το αδιέξοδο που έχει ήδη δημιουργηθεί με την αδυναμία συγκρότησης της Κεντρικής Επιτροπής Μεταγωγών. Αυτό αποτυπώνεται πλέον στις ζωές των κρατουμένων, μια και οι μόνες κρίσεις για μεταγωγές που γίνονται είναι όταν υπάρχουν έκτακτες καταστάσεις ή δικαστήρια.

Η ΚΕΜ, σύμφωνα με τον Σωφρονιστικό Κώδικα (Σ.Κ.), ορίζεται από τον υπουργό Δικαιοσύνης. «Η Επιτροπή αυτή συγκροτείται με απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είναι τριμελής και αποτελείται από έναν Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, ως πρόεδρο, με τον νόμιμο αναπληρωτή του, τον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Σωφρονιστικής Πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης και τον πρόεδρο του Επιστημονικού Συμβουλίου Σωφρονιστικής Πολιτικής και Εκτισης Ποινών (ΕΣΣΠΕΠ) ή τον νόμιμο αναπληρωτή του, ως μέλη. Χρέη γραμματέα επιτελούν υπάλληλοι του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» (αρ. 7 Σ.Κ.). Τώρα το πότε και κυρίως το πώς θα συγκροτηθεί η ΚΕΜ -μετά τη... μεταγωγή της στο Προ.Πο.- το γνωρίζουν ασφαλώς μόνο οι παροικούντες το Μαξίμου.

Η τρίτη βασική και εμφανέστατα σκόπιμη αλλαγή είναι η συρρίκνωση του Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου των Φυλακών. Από έντεκα μέλη, μεταξύ των οποίων οι πλέον ειδικοί επιστήμονες καθηγητές σε ζητήματα αντεγκληματικής πολιτικής, παραμένουν μόνο 5! Εξοβελίζονται 3 καθηγητές ΔΕΠ, ένας εισαγγελέας, ο επιθεωρητής φυλακών και ο διευθυντής αντεγκληματικής πολιτικής. Για όσους αυτή η ξαφνική συρρίκνωση δημιουργεί απορίες, η απάντηση είναι πολύ απλή: Οταν το Επιστημονικό Συμβούλιο κλήθηκε από τον πρώην υπουργό Δικαιοσύνης Χ. Αθανασίου να κρίνει το «όραμά» του για φυλακές απομόνωσης Γ’ Τύπου, πολλά μέλη του Συμβουλίου διαφώνησαν και από τότε προφανώς εκκρεμούσε ο στόχος απαλλαγής από την ενοχλητική γνώμη των καθηγητών και των καθ’ ύλην αρμοδίων.

Σε πολύ αυστηρούς τόνους ήταν η σχετική δήλωση του βουλευτή του ΚΙΝ.ΑΛΛ., Γιώργου Καμίνη: «[...] Φαίνεται όμως πως δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως αντιληπτό ότι το σωφρονιστικό σύστημα δεν εξαντλείται στον αστυνομικό έλεγχο των καταστημάτων κράτησης. Η στενόμυαλη αντίληψη του υπουργείου Προ.Πο. εκδηλώνεται και στο νέο οργανόγραμμα του νομοσχεδίου.

Δεν προβλέπονται διευθύνσεις και τμήματα για τα ζητήματα αντεγκληματικής πολιτικής, όπως είναι η εκπαίδευση των κρατουμένων, η επανένταξη-μετασωφρονιστική μέριμνα κρατουμένων ή η πρόληψη παραβατικότητας ανηλίκων. Την ίδια αντίληψη αποπνέει και η νέα, συρρικνωμένη πια, σύνθεση του Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου Φυλακών. Τα μέλη ΔΕΠ ΑΕΙ μειώνονται από 5 σε 2 και καταργείται η παρουσία εκπροσώπων της δικαστικής εξουσίας. Αποδυναμώνονται έτσι τα εχέγγυα επιστημονικής αρτιότητας και τεχνογνωσίας, αλλά και οι εγγυήσεις ανεξαρτησίας του Συμβουλίου απέναντι στο υπουργείο».

Τέταρτο παράδοξο που προκύπτει από τις χαώδεις και ιδεοληπτικές αυτές αλλαγές είναι ότι η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής μετατρέπεται σε ένα είδος τρίτου υπουργείου, μια και δημιουργεί επιπλέον δύο γενικές διευθύνσεις (συνολικά τρεις) και επτά νέες θέσεις ευθύνης, ενώ ο φτωχός συγγενής, δηλαδή το υπουργείο Δικαιοσύνης, διαθέτει πλέον μόνο δύο Γενικές Διευθύνσεις. Το πώς όλοι αυτοί θα διοικήσουν τις φυλακές είναι άγνωστο. Ή μήπως γνωστό;

Οι επιθεωρητές

Στις ρυθμίσεις προβλέπεται η αύξηση των επιθεωρητών στο Σώμα Επιθεώρησης και Ελέγχου των Καταστημάτων Κράτησης με αποσπάσεις από άλλους φορείς, χωρίς φυσικά να γίνεται λόγος για το πού θα βρεθούν αυτοί. Φαίνεται να μην έχει αντιληφθεί η κυβέρνηση ότι το συγκεκριμένο Σώμα είναι ελεγκτικό για το σύνολο των φυλακών και των υπαλλήλων που υπηρετούν εκεί και προφανώς οι επιθεωρητές δεν ελέγχουν το αν, π.χ., μια γιαγιά περνάει από την πόρτα των φυλακών λίγα γραμμάρια για να τα δώσει στον κρατούμενο εγγονό της. Αυτό το κάνουν οι φύλακες.

Υπάρχει όμως και ακόμα μια... μικρή λεπτομέρεια στο τόσο καλά μελετημένο σχέδιο. Απουσιάζει απολύτως η «ΕΠΑΝΟΔΟΣ», δηλαδή το Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δίκαιου που επιτελεί κοινωνικό έργο για την επανένταξη των κρατουμένων και εποπτεύεται από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Εκτός κι αν αυτή η παράλειψη είναι ασήμαντη, μια και η σημερινή κυβέρνηση ειδικεύεται σε μεγαλύτερης διάρκειας τιμωρίες και εγκλεισμούς, παρά στην προσπάθεια επανένταξης.

πηγή: efsyn.gr